OBE POSTMA SELSKIP
STUDIEDAG ´ZEKERHEDEN IN WAARNEMINGEN´
Natuurwetenschappelijke ontwikkelingen in Nederland rond 1900
De jaarlijkse studiedag van het Obe Postma Selskip op 25 november 2011 zal gewijd zijn aan de natuurwetenschappelijke ontwikkelingen rondom 1900 in brede zin, en specifiek over de onderwerpen waar Obe Postma over publiceerde.
TIJD: VRIJDAG 25 NOVEMBER 2011 10.30-16.30 UUR
PLAATS: TRESOAR IN LEEUWARDEN
Programma
10.30 Inloop en koffie
10.50 Opening door drs. S. van der Zwaag, voorzitter van het Obe Postma Selskip
11.00 Prof.dr. Anne Kox
De Nederlandse natuurkunde rond 1900
11.30 Dr. Jan Guichelaar
Postma en de statistische mechanica
12.00 Prof.dr. Douwe Draaisma
Gerard Heymans: exponent van een empirisch tijdvak
12.30 Lunch, bezoek tentoonstelling
13.30 Prof.dr. George Huitema
Verbinden en verspreiden: de kracht van het Natuurkundig Genootschap te Groningen
14.00 Drs. Martinus van Hoorn
Obe Postma als leraar aan de Groninger Rijks-HBS
14.30 Dr. Klaas Nevels
Experiment en statistiek rond 1900
15.00 Koffie/thee, bezoek tentoonstelling
15.30 Dr. Herman Paul
Natuur- en geesteswetenschappen: sporen van neokantiaanse geschiedfilosofie in Nederland
16.00 Drs. Jaap Smit
Postma en Het Meten
16.30 Afsluiting en borrel
Dagvoorzitter is prof.dr. George Huitema
Aanmelden
Opgave per e-mail bij Hylkje de Jong
(hylkje.de.jong@kpnplanet.nl) en door overmaking van € 35,- (leden), € 45,- (niet-leden) of € 17,50 (studenten) op ABN-AMRO nr. 43 74 43 620 t.n.v. het Obe Postma Selskip te Leeuwarden onder vermelding van “Studiedag”.
Lunch en studiedagbundel van de lezingen zijn daarbij ingebrepen.
Inlichtingen over de studiedag kunt u krijgen bij dr. Jan Guichelaar (e-mail j.guichelaar4@gmail.com; telefoon 0203316755).
Korte toelichting
De natuurwetenschappen bevonden zich rond 1900 in een tijd van afbrokkelende zekerheden en opkomende nieuwe ideeën. Een van de nieuwe ontwikkelingen betrof de statistische mechanica, waardoor waarnemingen aan gassen van een theoretisch en zeker fundament voorzien werden. In een aantal lezingen worden de wetenschappelijke ambiance van deze periode en de publicaties van Postma op deze terreinen geanalyseerd. Postma publiceerde in de eerste twee decennia van de twintigste eeuw een serie artikelen en een monografie over de fundamenten van de kansrekening, de statistiek, de statistische mechanica en het meten.
Daarnaast komen in een aantal lezingen de experimentele, statistische aanpak in de psychologie en de relatie tussen natuurwetenschap en historische wetenschap aan de orde, beide terreinen die Postma uitgebreid bestudeerde en waarover hij schreef en voordrachten hield.
Ten slotte worden in een aantal bijdragen de ontwikkeling en het belang van het middelbaar onderwijs in die jaren, in het bijzonder van de toen nog ‘jonge’ hbs, en het Natuurkundig Genootschap in Groningen, beschreven. Postma was leraar wiskunde aan de Rijks-HBS in Groningen en lid van het Genootschap.
In maart 2012 zal de studiedagbundel met de bijdragen van de sprekers verschijnen.
Korte biografie Postma
Obe Pieters Postma (1868-1963), boerenzoon uit Koarnwert in Friesland, ging na het behalen van het diploma gymnasium β te Sneek in 1886 wis- en natuurkunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Hij dacht door de wiskunde ‘het wezen van de dingen nader te komen’.
In 1889 behaalde hij cum laude zijn kandidaatsexamen en in 1892 zijn doctoraalexamen.
Hij promoveerde in 1895 bij J.D. van der Waals (Nobelprijs 1910) en publiceerde daarna in de Verslagen van de Akademie van Wetenschappen.
Van 1894 tot 1933 was Postma leraar wiskunde aan de Rijks-HBS te Groningen.
Na het publiceren van zijn eerste dichtbundel in 1918 publiceerde Postma alleen nog als dichter en onderzoeker van het Friese land en leven. Hij verhuisde na zijn pensionering naar Leeuwarden.